Πριν μιλήσουμε για την Αρτηριακή Υπέρταση, καλό θα ήταν να μιλήσουμε για την Αρτηριακή Πίεση. Τί είναι; Γιατί έχουμε πίεση στα αγγεία μας;

Τα αγγεία φιλοξενούν το αίμα, το οποίο βρίσκεται σε συνεχή κίνηση. Η λειτουργία της καρδιάς ως αντλία θετει το αίμα σε ροή. Από την καρδιά πηγαίνει στις μεγάλες κεντρικές αρτηρίες (αυτές που είναι κοντά στην καρδιά) κι από εκεί σε όλο και μικρότερες αρτηρίες, που καταλήγουν στα τριχοειδή, δηλαδή σε πολύ μικρά αγγεία στα όργανα και στα άκρα, εκεί που γίνεται η οξυγόνωση των ιστών. Από εκεί το αίμα ξεκινάει την επιστροφή του στην καρδιά, από μικρά φλεβίδια, σε μεγαλύτερες φλέβες και τελικά στις μεγάλες φλέβες που φέρνουν το αίμα στην καρδιά.

Επομένως ισχύουν όλοι οι κανόνες περί ροής των υγρών. Το αίμα έχει ταχύτητα, τα αγγεία έχουν ποικίλη διάμετρο και κατά την ροή δημιουργείται πίεση. Το σύστημα των φλεβών είναι σύστημα χαμηλής πίεσης. Το σύστημα των αρτηριών είναι σύστημα υψηλότερης πίεσης. Το αίμα φεύγει από την καρδιά στις μεγάλες κεντρικές αρτηρίες με μια αρχική τιμή πίεσης (Κεντρική Αρτηριακή Πίεση). Αυτή η τιμή αυξάνεται όσο το αίμα πηγαίνει μακρύτερα από την καρδιά, καθώς περιφερειακά οι αρτηρίες γίνονται στενότερες (Περιφερική Αρτηριακή Πίεση).

Στα τριχοειδή βρισκόμαστε στο μικροσκοπικό επίπεδο. Οι κανόνες της φυσικής φυσικά ισχύουν κι εκεί, αλλά σε άλλη τάξη μεγεθών. Η Αρτηριακή Πίεση που συνήθως μετράμε, δηλαδή η πίεση στον βραχίονα, είναι η Περιφερική Αρτηριακή Πίεση, η οποία είναι και το μέγεθος αναφοράς για την καταμέτρηση της Αρτηριακής Πίεσης. Η Κεντρική Αρτηριακή Πίεση αποκτά όλο και μεγαλύτερο ενδιαφέρον και φαίνεται να έχει το ρόλο της στην Αρτηριακή Υπέρταση. Πλέον υπάρχουν τρόποι να καταμετρηθεί χωρίς τη διενέργεια αιματηρής επέμβασης. Μέχρι πρόσφατα όμως μετρούνταν με καθετηριασμό, οπότε η καταμέτρησή της γίνονταν μόνο σε ειδικές περιπτώσεις.

Η Αρτηριακή Πίεση δεν είναι σταθερή. Αυξάνεται και μειώνεται φυσιολογικά, ανάλογα με το επίπεδο δραστηριότητας, την ώρα της ημέρας και της νύχτας, τις συναισθηματικές αυξομειώσεις και άλλους παράγοντες που υπάρχουν σε όλους τους ανθρώπους. Υπάρχουν όμως κάποιες τιμές αυτών των αυξομειώσεων, πέραν των οποίων η Αρτηριακή Πίεση δεν θεωρείται φυσιολογική. Τότε μιλάμε για Αρτηριακή Υπέρταση.

Η Αρτηριακή Υπέρταση μελετάται εδώ και δεκαετίες. Έχουν γίνει πάρα πολλές μελέτες και πολλές συνεχίζουν να γίνονται. Δεν θα σταματήσει να είναι σημαντικός στόχος μελέτης των ιατρών γιατί είναι μια πάθηση ευρύτατα διαδεδομένη που έχει σε βάθος χρόνου σημαντικότατες επιπτώσεις στη νοσηρότητα, στη θνητότητα και στην ποιότητα ζωής των ανθρώπων στις σύγχρονες κοινωνίες.

Η Αρτηριακή Υπέρταση μπορεί να είναι πρωτοπαθής, να μην είναι δηλαδή αποτέλεσμα κάποιας άλλης νόσου αλλά να είναι η ίδια η πρώτη νόσος, που αν μείνει αρρύθμιστη μπορεί να οδηγήσει σε επιπλοκές και βλάβες άλλων οργάνων. Μπορεί όμως και να είναι αποτέλεσμα κάποιας άλλης πάθησης που έχει ο ασθενής. Τότε λέγεται δευτεροπαθής Υπέρταση. Είναι σημαντικό να αποκλείονται οι συνηθέστερες αιτίες δευτεροπαθούς Υπέρτασης όταν εμφανίσει ένας ασθενής αυξημένη Αρτηριακή Πίεση, ειδικα σε κάποιες ηλικιακές κατηγορίες, καθώς με την διάγνωση και θεραπεία της πρωτοπαθούς νόσου, θεραπεύεται και η Υπέρταση.

Η Αρτηριακή Υπέρταση αν παραμείνει αρρύθμιστη, μπορεί να προκαλέσει βλάβες σε πολλά όργανα του ανθρώπινου σώματος, τα λεγόμενα όργανα – στόχους. Οι οφθαλμοί, οι νεφροί, ο εγκέφαλος, η καρδιά και τα αγγεία νοσούν λόγω της αυξημένης αρτηριακής πίεσης. Επίσης, η Αρτηριακή Υπέρταση είναι παράγοντας αυξημένου κινδύνου όταν συνυπάρχει με άλλες νόσους, όπως οι καρδιακές παθήσεις, ο Σακχαρώδης Διαβήτης, η δυσλιπιδαιμία, οι μεταβολικές διαταραχές, νευρολογικές παθήσεις, η Περιφερειακή Αγγειακή Νόσος κ.α.. Ιδιαίτερη κατηγορία για την Αρτηριακή Υπέρταση αποτελούν οι εγκυμονούσες, οι οποίες μπορεί να παρουσιάσουν Υπέρταση κύησης ή να έχουν προϋπάρχουσα Υπέρταση, οι οποίες είναι σημαντικό να παρακολουθούνται καθώς υπάρχει κίνδυνος σημαντικών επιπλοκών. Εκτός των παραπάνω, απότομες και μεγάλες μεταβολές της αρτηριακής πίεσης μπορούν από μόνες τους να οδηγήσουν τον ασθενή στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών του εφημερεύοντος νοσοκομείου.

Η μέτρηση της Αρτηριακής Πίεσης είναι μια απλή διαδικασία που με το κατάλληλο πιεσόμετρο μπορεί να κάνει ο καθένας μόνος στο σπίτι του. Η συχνότητα των μετρήσεων και ο τρόπος που γίνονται πρέπει να συζητηθούν με τον θεράποντα ιατρό, καθώς η ώρα της ημέρας και η κατάλληλη στάση του σώματος παίζουν ρόλο, ώστε να υπάρχει σταθερότητα και επαναληψιμότητα στις μετρήσεις. Η τυχαία και αυθαίρετη μέτρηση από τον ασθενή λίγα προσφέρει στην παρακολούθηση και θεραπεία της Υπέρτασης.

Ένας άλλος τρόπος μέτρησης της Αρτηριακής Πίεσης στο σπίτι και στις καθημερινές δραστηριότητες είναι η εικοσιτετράωρη καταμέτρηση (και το βράδυ, στον ύπνο) με το ειδικό φορητό μηχάνημα Holter Πίεσης. Ο ιατρός γνωρίζει πότε αυτή η μέθοδος συνεισφέρει στη διάγνωση και σε συνεννόηση με τον ασθενή μπορούν εύκολα να πραγματοποιήσουν τη μέτρηση, εφόσον το Holter Πίεσης είναι διαθέσιμο.